استصحاب امور اعتقادیاستصحاب امور اعتقادی به حکم به بقا در امور اعتقادی و قلبی اطلاق می‌شود. ۱ - تعریفاستصحاب امور اعتقادی، استصحابی است که مستصحب آن، امری اعتقادی و قلبی می‌باشد. مستصحب گاهی عمل خارجی و گاهی امری از امور اعتقادی است که مربوط به تصدیق قلبی و باور درونی می‌باشد و ربطی به عمل خارجی ندارد و به بیان دیگر، فعل جوانحی (قلبی) است نه جوارحی. در این که آیا در امور اعتقادی نیز همانند امور عملی، استصحاب جریان دارد یا خیر، اصولیون اختلاف دارند؛ مرحوم آخوند در کتاب « کفایة الاصول » می‌گوید: امور اعتقادی دو گونه است؛ در بخشی از آن فقط اعتقاد و تصدیق قلبی لازم است ولو این که اعتقاد از روی استدلال و علم صد در صد حاصل نشده باشد، مانند: اعتقاد به خصوصیات حشر انسان‌ها در روز قیامت ، هم چون اعتقاد به جسمانیت معاد ، که در این قسم، هم استصحاب حکمی و هم موضوعی جاری است؛ ولی در بخشی از امور اعتقادی، یقین و علم، موضوعیت دارد؛ یعنی اعتقاد قلبی باید از روی یقین و استدلال باشد، مثل: اعتقاد به توحید و اصل معاد ، در این قسم، استصحاب حکمی جاری است و استصحاب موضوعی جاری نمی‌شود. مرحوم شیخ در کتاب « رسائل »، استصحاب در احکام شرعی اعتقادی را معتبر نمی‌داند و مرحوم « نایینی » نیز در این موضوع با وی هم عقیده است. در کتاب « فرائد الاصول » آمده است: «لا فرق فی المستصحب بین ان یکون من الموضوعات الخارجیة او اللغویة او الاحکام الشرعیة العملیة، اصولیة کانت او فرعیة. و اما الشرعیة الاعتقادیة، فلا یعتبر الاستصحاب فیها.. . ». [۸]
فاضل لنکرانی، محمد، کفایة الاصول، ج۶، ص ۵۴-۳۹.
[۹]
فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۱۵، ص۴۰۱.
[۱۰]
طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۱۲۰.
۲ - پانویس
۳ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۱۶۰، برگرفته از مقاله «استصحاب امور اعتقادی». رده‌های این صفحه : استصحاب
|